Definicja finansów społecznościowych (ang. crowdfunding)

share on:

Finansowanie społecznościowe to bardzo szeroki termin, który zawiera w sobie co najmniej kilka odmian i wiele modeli biznesowych wykorzystujących tę metodę gromadzenia i alokacji kapitału. Przybliżę definicję, a następnie pokaże podział crowdfundingu pod kątem kilku cech różnicujących.

W jednym z poprzednich postów przedstawiłem moją analizę znaczenia pojęć crowdfunding i crowdfinancing. Uważam, że byłby to bardzo korzystny i czytelny podział, który pozwoliłby na efektywniejsze uporządkowanie wiedzy o rodzajach zastosowania finansowania społecznościowego. W listopadzie 2010 ukazała się pierwsza na świecie publikacja książkowa o crowdfundingu „The Crowdfunding Revolution. Social networking meets venture financing”, autorstwa Kevina Lawtona i Dana Maroma (zgodnie z informacją od autora, jestem posiadaczem pierwszego i na razie jedynego egzemplarza w Polsce 🙂 ). W związku z tym, że książka bardzo ciekawie i dogłębnie ocenia, opisuje i porządkuje wiedzę związaną z tym tematem, nie chcę oportunistycznie lansować innego podejścia definicyjnego. Uznaję więc za prawdziwe postawienie równości między crowdfundingiem i crowdfinancingiem, a za słuszne uznaję spolszczone finansowanie społecznościowe. Takie nazewnictwo będzie odzwierciedlone w poniższym podziale i w późniejszych postach i publikacjach na ten temat.

Finansowanie społecznościowe to rodzaj gromadzenia i alokacji kapitału o charakterze inwestycyjnym, który angażuje szerokie grono kapitałodawców, charakteryzuje się niższą barierą wejścia i lepszymi warunkami transakcyjnymi niż ogólnodostępne na rynku oraz wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT).

Rozkładając definicje należy uściślić poszczególne jej składniki. Kapitał, o którym mowa nie musi dotyczyć środków finansowych, ale także wartości niematerialnych i intelektualnych. Ważne, by rozumieć tu inwestycję, jako odroczenie korzyści obecnych, na rzecz niepewnych korzyści w przyszłości. Jako niższą barierę wejścia i korzystne warunki transakcyjne rozumiem dostęp łatwiejszy, niż rynkowy. Oczywiście, teoretycznie każdy może zostać właścicielem dużego przedsiębiorstwa biotech, ale wejście w taką inwestycję wymaga posiadania środków pieniężnych w wysokości min. paru milionów euro. Crowdfunding w tym przypadku pozwoli na uczestnictwo w takiej alokacji środków już za kilka, czy kilkanaście tysięcy euro oraz na podzielenie się marżą instytucji finansowych, które w tej transakcji nie uczestniczą. Najważniejszym aspektem crowdfundingu jest jednak zaangażowanie szerszej społeczności. Nie można określić liczbowo dolnej i górnej granicy ilościowej. W zależności od rodzaju i funkcji, grono kapitałodawców będzie różne. Istotna jest jednak ich siła, dzięki obniżeniu barier wejścia, poprawieniu warunków transakcji i zaangażowaniu – także pozafinansowym. W praktyce bardzo często będzie to związane z wykorzystaniem mediów społecznościowych i licznych narzędzi, które one oferują.

Definicja pozwala na podział i ocenę różnych modeli biznesowych pod kątem kwalifikowania ich jak crowdfunding. Pozwala także na uporządkowanie wielu schematów finansowania, np. wspólnot mieszkaniowych, czy zakupu jednostek uczestnictwa w funduszu. Zawsze jednak będzie to wymagało nagięcia definicji do własnych potrzeb. Jedynie spełnienie wszystkich warunków jednocześnie jest podejściem prawidłowym. Zaprezentowana nomenklatura porządkuje różne rodzaje wykorzystania finansowania społecznościowego, niezależnie od tego czy ma on charakter udziałowy, czy nieudziałowy. Nie odgrywa istotnej roli cel gromadzenia kapitału (charytatywny, ideowy, stricte biznesowy), ani grupa docelowa – dostęp otwarty, zamknięty, ograniczony.

Podsumowując, aby źródło finansowania i relacje pomiędzy pomysłodawcą i właścicielami kapitału oraz procesy zachodzące między nimi nazwać finansowaniem społecznościowym wymagane są:

  • cechy inwestycji – przyszłe korzyści z odroczenia konsumpcji nie muszą mieć charakteru finansowego, ale także mogą zaspokajać potrzeby wyższego rzędu (np. crowdfunding nieudziałowy, finansowanie społecznościowe inicjatyw charytatywnych)
  • interfejs – odpowiednie narzędzia informatyczne i komunikacyjne
  • crowd – szerokie grono, do którego adresowana jest oferta zapotrzebowania na kapitał pieniężny lub/i intelektualny
  • warunki lepsze, niż ogólnodostępne na rynku

O ile korzystanie z interaktywnego oprogramowania i adresowanie potrzeb i propozycji finansowych do szerokiego grona potencjalnych interesariuszy nie wymaga dodatkowych wyjaśnień, o tyle uważam za stosowne uściślenie punktu ostatniego. Warunki lepsze, niż aktualnie dostępne na rynku mogą dotyczyć różnych obszarów – dzielenia się kosztami (a la podział marży w  pożyczkach społecznościowych), zaoferowania niskiej bariery wejścia (patrz: przykład powyżej), umożliwienia udziału w ideowym, bardzo ryzykownym przedsięwzięciu i rozproszenia ryzyka na wielu współuczestniczących. Te obszary opisują, które z procesów zachodzących na globalnym rynku finansowym należą do niewielkiej, ale coraz szybciej rozwijanej grupy finansów społecznościowych. Niebawem opublikuję macierz graficzną różnych rodzajów i możliwości zastosowania finansowania społecznościowego.

Definicja finansów społecznościowych
share on:
Karol Król

Karol Król

Od 2010 prowadzę crowdfunding.pl i angażuję się w zrównoważony rozwój sektora finansowania społecznościowego w Polsce i w Europie. Zapraszam do dyskusji!