Wyróżnić można cztery kluczowe typy stosowania crowdfundingu, w zależności od tego, w jaki sposób kwalifikowana jest płatność, a także jak przedstawia się relacja pomiędzy wspierającymi a autorem, po zakończeniu projektu sukcesem.
Crowdfunding nieudziałowy (ang. reward-based) jest zdecydowanie najczęściej spotykany. Sama interakcja pomiędzy wspierającym, a projektodawcą jest tak naprawdę rodzajem wczesnej przedsprzedaży. Z punktu widzenia twórcy, wpłata ma zatem charakter wynagrodzenia za produkt, usługę, czy pakiet różnych bonusów związanych z realizacją konkretnego projektu.
W zależności od przyjętego rozwiązania prawnego i szczegółowych regulacji w różnych państwach, zmienny może być charakter relacji między obiema stronami i ich prawa, np. do zwrotu nagrody, roszczeń w przypadku nie zrealizowania projektu itp. W przypadku crowdfundingu nieudziałowego należy wspomnieć także o różnych jego wariantach:
- Wszystko, albo nic, WAN (ang. all-or-nothing) — przewiduje, że projekt kończy się sukcesem, jeżeli w określonym czasie zostanie co najmniej osiągnięty cel finansowy określony przez autora. Może on zostać przekroczony, ale gdy nie uda się zebrać założonej kwoty, to pieniądze są zwracane wspierającym.
Przykład: w projekcie „Crowdfunding na papierze” cel wynosił 6000 zł, jeżeli do 24.09 kwota ta nie zostałaby osiągnięta, wspierający otrzymaliby zwrot swoich wpłat. Ostatecznie cel został przekroczony o 5,5%.
- Bierz, co masz, BCM (ang. take it all) — zakłada, że mimo że jest określony okres prezentacji projektu i cel finansowy, to w momencie jego zakończenia autor otrzymuje pozyskane środki niezależnie od ich wielkości. Model ten jest o tyle niebezpieczny, że powstaje ryzyko braku możliwości realizacji projektu z powodu zbyt małego budżetu. Tym samym nagrody za wsparcie będą gorszej jakości, lub w ogóle nie zostaną przygotowane.
Przykład: model BCM jest dostępny na indiegogo.com jako „Flexible Funding”, ale nie cieszy się dużym zainteresowaniem z uwagi na wyżej opisane ryzyko, które dostrzega społeczność.
- Model subskrypcyjny, patronacki – opiera się na deklaracji przez wspierających powtarzalnych płatności tej samej wysokości w kolejnych miesiącach. Jest to popularne rozwiązanie finansowania projektów realizowanych w trybie ciągłym. Szczególnie chętnie sięgają po nie twórcy internetowi.
Przykład: Radio Nowy Świat ma ponad 30 tysięcy wspierający, którzy łącznie zadklarowali comiesięczne wpłaty w wysokości 623 496 złotych. Znajomość skali finansowania, pozwala na planowanie działań w perspektywie biznesowej i operacyjnej, a jednocześnie wiąże się z dodatkowymi świadczeniami dostępnymi wyłącznie dla (licznego) grona patronów.
Podsumowując, crowdfunding nieudziałowy przewiduje, że w zamian za wsparcie finansowe otrzymuje się jakieś dobro po realizacji projektu. Istnieje wiele przykładów, w których mogą być to bonusy rzadko spotykane na rynku, jak wejście na plan zdjęciowy, kolacja z pomysłodawcą, prawo do napisania roz- działu w książce i tak dalej.
Crowdfunding udziałowy (ang. equity-based, crowdi- nvesting) — bardzo ciekawy model finansowania społecznościowego, w którym świadczenie zwrotne przybiera postać akcji, udziałów lub innych instrumentów własnościowych. Oznacza to, że w zamian za wpłatę, Internauci stają się faktycz- nymi współwłaścicielami spółki, która zbiera w ten sposób ka- pitał na start, bądź na rozwój działalności.
Equity crowdfunding ma spory potencjał, żeby stać się realną alternatywą dla tradycyjnych źródeł finansowania. W przypadku, w którym bank odmawia udzielenia kredytu, w rodzinie nie ma bogatego wujka, a inwestorzy i fundusze nie są zainteresowani projektem, pojawia się szansa zachęce- nia do inwestycji społeczność mini aniołów biznesu. Z uwagi na skomplikowane regulacje rynku kapitałowego, znacząco różniące się pomiędzy państwami, raczej equity crowdfundingjest prowadzony lokalnie, a nie na skalę międzynarodową. Stwarza jednak każdemu szansę zainwestowania w ciekawe, choć ryzykowne przedsięwzięcia.
Z punktu widzenia inwestora udziałowe finansowanie społecznościowe kreuje nowe możliwości inwestycyjne. Należy pamiętać, że spółki we wczesnych fazach rozwoju wiążą się z ogromnym ryzykiem dla inwestorów, ale w przypadku sukcesu mogą być źródłem ponadprzeciętnych zysków.
Warianty crowdfundingu udziałowego można podzielić na:
- Model klasyczny — Max100% MK (ang. holding model) – tradycyjna forma inwestowania w przedsiębiorstwa prywatne, poprzez stanie się ich współwłaścicielem. Inny jest tylko sposób dokonania inwestycji, bo nie dochodzi do niej poprzez podpisanie umowy, a za pośrednictwem portalu udziałowego finansowania społecznościowego.
Przykład: Beesfund spółka akcyjna w ramach projektu „Beesfund.com w Twoich rękach” pozyskała 50 000 zł w zamian za 5000 akcji, które odpowiadały 5% całej spółki. Najmniejszy pakiet można było otrzymać za jedyne 100 zł, a cały proces odbywał się w częściowo zautomatyzowany sposób, za pośrednictwem portalu beesfund.com. Warto dodać, że w tym wypadku cel finansowy nie może zostać przekroczony, z uwagi na limitowaną liczbę akcji udostępnioną przez spółkę.
- Model klubu inwestycyjnego — MKI (ang. club model) — w tym wypadku najpierw większa społeczność zbiera kapitał inwestycyjny, by dopiero później w ramach transakcji prywatnej odkupić przedsiębiorstwo i nim zarządzać.
Przykład: myfootballclub.co.uk to strona, na której fani klubu piłkarskiego Ebbsfleet F.C. dyskutują, wybierają władze, podejmują decyzje transferowe i inne. Społeczność kibiców zebrała środki i przejęła grający w niższych ligach klub i wspólnie nim zarządza.
Inne formy uwarunkowane są specyficznymi regulacjami dla określonego rodzaju udostępnień kapitału — mogą przyjąć postać pożyczki lub deklaracji inwestycyjnej w spółkę docelową.
Fragment książki K. Król „Crowdfunding. Od pomysłu do biznesu, dzięki społeczności”